ÇANAKKALE

Çanakkale ili, Türkiye Cumhuriyetinin
kuzeybatısında, topraklarının büyük bölümü Marmara Bölgesi sınırları
içinde kalan, 25° 40' - 27° 30' doğu boylamları ve 39° 27' - 40° 45'
kuzey enlemleri arasında 9.887 km²'lik bir alan kaplayan, Asya ve
Avrupa kıtalarında toprakları bulunan, kendi adını taşıyan boğaz ile
ikiye bölünmüş Trakyada İstanbul'dan sonraki en büyük il.
Anadolu'nun
en batı noktası olan Baba Burnu ile Türkiye'nin en batı noktası
Gökçeada'daki Avlaka Burnu il sınırları içindedir. Ege Denizi'nde
Türkiye'ye ait en büyük adalar, Bozcaada ve Gökçeada, Çanakkale iline
bağlıdır.


İlçeleri

• Ayvacık
  
• Bayramiç
  
• Biga
  
• Bozcaada
  
• Çan
  
• Eceabat
  
• Ezine
  
• Gelibolu
  
• Gökçeada
  
• Lapseki
  
• Yenice
  

Tarihçe


Eski çağlarda, Hellespontos ve Dardanelles
olarak da adlandırılan ilde 3000 yıldan beri yerleşim olduğu
bilinmektedir. Bugün bile kalıntıları bulunan Truva (Troia, Troy) Antik
kenti M.Ö 2500 yılında büyük bir depremle yıkılmış ve bölge uzun yıllar
Lidya'lılarca yönetilmiştir. Millattan önce 336 yılında bölgede en önemli güç hâline gelen Pers İmparatorluğu Helenizm'i tüm dünyaya yaymak amacındaki Büyük İskender Granikos Çayı
(Biga Çayı) kıyılarında büyük bir bozguna uğratılmıştır. Osmanlı
Devleti döneminde de Karesioğulları Beyliğinin yıkılması ile ilin
bugünkü topraklarının büyük bir bölümü ele geçirilmiş, Bizans'a yardım
karşılığı ödül olarak alınan Gelibolu'daki kaleler sayesinde ilin fethi
daha da kolaylaşmış ve Boğazlar ile birlikte kontrol Osmanlı Devleti'ne
geçmiştir.
Çanakkale ilinin topraklarının bütününe bakıldığında, üzerinde
kurulmuş olduğu yarımada Biga Yarımadası olarak adlandırılır. İl
içindeki en
kayda değer yükselti Biga Dağları'dır. Biga adının bu denli çok
kullanımının sebebi, Cumhuriyet döneminden önce , Osmanlı idarî
sisteminde Sancak'ın Biga
ilçesi olmasıdır. Yani ilin eski merkezi Biga olup, Cumhuriyet
döneminde, kazanılmış olan başarılardan dolayı ilin ismi ve merkezi
Çanakkale olarak değiştirilmiştir. İlin isminin kökeni yörede çok
gelişmiş olan çanak - çömlek zanaatine dayanır. Şehrin iki simgesi
hâline gelen Kale-i Sultaniye ile çanakçılık özdeşleşince de şehir Çanakkale olarak adlandırıldı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Demografi


Çanakkale iline bağlı 568 köy, 21 bucak, 12 ilçe belediyesi ve
22 belde belediyesi vardır. Çanakkale ilinin ilçeleri ile birlikte
nüfusu 1.723.571 kadardır. İl merkezinin köyler hariç nüfusu
486,544'tür. Merkezden sonra en büyük ilçe Bigadır. İlin en küçük ilçesi Bozcaada'dır. Adaların nüfusu yazları iki katını aşsada kışın yerlilerden başka yaşayan kalmaz.
İl genelinde nüfusun yüzde 52'si şehirlerde geri kalanı kırsal
kesimde yaşar. Yıllık nüfus artışı yüzde 10.34 ile Türkiye
oralamalarının çok üstündedir,aşırı bir nüfüs artışı vardır. Nüfus
yoğunluğu 48,16 kişi/km²dir.



Coğrafya






İl topraklarının yarısından fazlası ormanlar ile kaplıdır. Ormanlar
il topraklarının % 53.9'unu oluşturur. Ormanlık alanlar 536.964 hektar
olup bunun 449.024 hektarı koru, 87.969 hektarı ise köylülere dağıtılan
ve ticaret yapılan, kesilmeye hazır ormanlardır. Ormanlık arazinin
yarısından fazlasını kızılçam ve meşe kaplar. İlde yetişen ağaçalarin
miktarları şöyledir;


Ağaç türü Kapladığı alan (Hektar) Toplam ormanlara oranı

Kızılçam	181.093,20	33,73
Meşe	109.997,50	20,49
Karaçam	60.735,00	11,24
Diğer	185,138,30	34,36
Genel toplam	536.964,00	100,00

İlin kıyı ilçelerinde ve adalarda iklim hemen hemen aynıdır.
Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında bir geçiş iklimin
yaşandığı Çanakkale topraklarında iklim daha çok Akdeniz iklimine
paralellik gösteriri. İç bölgelerde denizden yükseklik artar ve bu
nedenle kıyı bölgelere oranla aradaki sıcaklık ortalaması oldukça
açılır. Yılın büyük bölümü hemen her ilçede rüzgârlı günler yaşanır.
Çanakkale'de önem arzeden bir su kütlesi bulunmaz. Gelibolu Yarımadası'nda Tuzla Gölü, Biga
ilçesi sınırlarında Hoyrat Gölü ve Ece Gölü ile diğer ilçelerde yer
alan bazı ufak baraj gölleri ve göletler vardır. Biga'ya bağlı
Yeniçiftlik beldesinde yer alan yaklaşık 10,000 hektarlık Ece Gölü son
bir kaç yıl içinde kurutularak tarıma uygun hâle getirilmeye
çalışılmaktadır.
Çanakkale ilinin coğrafî olarak aslında 4 farklı su kütlesi ile
kıyısı bulunur. Aşağıdaki tabloda ilçelerin nereye kıyısı olduğu ile
kıyı ve plâj uzunluklarının dizelgesi vardır;


İlçe Kıyı uzunluğu (km) Kıyısında olduğu deniz İlin toplam kıyısına oranı (%) Plâj uzunluğu (km)

Merkez	60.2	Çanakkale Boğazı	8.96	10.25
Ayvacık	83.2	Ege Denizi	12.38	8.00
Bayramiç	0	-	-	-
Biga	71.6	Marmara Denizi	10.65	7.01
Bozcaada	43.7	Ege Denizi	6.51	4.10
Çan	0	-	-	-
Eceabat	103.1	Boğaz - Saros Körfezi - Ege Denizi	15.35	7.10
Ezine	38,6	Ege Denizi	5.75	6.20
Gelibolu	126.6	Boğaz - Ege Denizi	18.85	10.50
Gökçeada	92.0	Ege Denizi	13.70	11.80
Lapseki	52.7	Marmara Denizi	7.85	7.50
Yenice	0	-	-	-
Toplam	671	Ege - Marmara - Saros - Boğaz	-	72,40

Eğitim


İl, eğitim bakımından halkına Türkiye ortalamasının oldukça
üstünde bir hizmet sunar. İl sınırları içinde 1 Fen Lisesi, 10 anadolu
Lisesi, 2 Anadolu Öğretmen Lisesi ve birçok Meslekî lise bulunur.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ)
bünyesinde 9 fakülte, 2 yüksekokul ve 2 enstitü bulunur, ve 20,000
öğrenciye eğitim verir. Halkın %8,0'i üniversite
mezunudur.İlköğretimlerde okullaşma oranı %100'dür. Okuryazarlık oranı
(2000 Nüfus verilerinde) %90 olarak açıklanmış, fakat geçen zaman
içersinde oranın %99 olduğu sanılmaktadır. (Çanakkale Valiliği Resmî
Sayfası) İlçede 75,000'e yakın öğrenci bulunur. İlde derslik başına
düşen öğrenci sayısı 20'dir.

Kültür


Çanakkale, binyıllar boyunca farklı toplumların egemenliğinde
kalmış, gerek mimarisinde gerek yaşamda onlardan izler taşımaktadır.
70'li yıllardan itibaren ile yapılmaya başlayan ticarî yatırımlarla
ildeki geleneksel toplum yapısı yerini hızla modernize olmuştur. Ticarî
yatırımlarla ile ulaşık kolaylaşmış ve şehrin görünümünün değişmesi
böylece başlamıştır. Bugün Çanakkale Türkiye'nin en
modern çevrelerindendir. Geniş kaldırımları, temiz caddeleri, bakımlı
binaları ile örnek bir şehirdir. Henüz altyapısı tam oturmamışsa da
kültürel anlamda Çanakkale ili Türkiye'de önde gelen çevrelerdenidr.
Toplumda çekirdek aile yaygındır. Toplum,Araplar , Türkmenler,
Pomaklar, Yörükler, Çerkezler ve az sayıda Boşnak'tan oluşur. Pomak ve
Yörükler genelde tarım ile uğraşırlar. Bir Yörük kişisi ile Pomak farklı biçimde geleneksel giysiler giyer.
İl ve ilçe merkezlerinde büyük ölçüde modern giyim örnekleri benimsenmiştir. Kırsal kesimden gelen bayanlar, beyaz Yemenî
adı verilen eşarp ve şalvar ile siyah naylonumsu kumaştan pardesü
(ferace) giyerler, kırsal kesim erkeklerinde ise baskın giyim türü,
pantolon, ceket ve kaskettir. Yörede erkeklerin şalvar giydiği pek
görülmez. Yöre mutfağı ise birbirinden lezzetli tatlara sahiptir.
Çanakkale
mutfağını anlatacak kilit sözcükler; zeytinyağ, zeytin, sardalya,
peynir helvası ve keşkektir. Adalar bağcılık ve şarapçılık konusunda
başı çekmektedir.

Turizm


Çanakkale ile birçok ilçesi tarihî ve doğal güzellikler bakımından
oldukça zengin olmasına rağmen, bölge olması gerekenden oldukça az
turist çekmektedir. İl merkezinin çevresinde bulunan yerlerin hemen
hemen heryeri sit alanı ilân edilmiştir. Çanakkale'nin büyüyememesinin
asıl sebeplerinden biride budur. Birçok alan yerleşime kapalıdır.

Çanakkale'nin başlıca turistik yerleri

• Gökçeada (İmroz)
  
• Bozcaada (Tenedos)
  
• Harp Eserleri Müzeleri
  
• Antik Yunan Şehirleri
  
• Kazdağı
  
• Kaplıca ve Termal Tesisler
  
• Anıtlıklar
  
• Kaleler
  
• Çimenlik Kalesi
  
• Çanakkale Deniz Müzesi Komutanlığı
  
• Çanakkale Boğazı
  
• Abidiyeler