Balıkesir - Balıkesir ili hakkında
Balıkesir ili, Türkiye Cumhuriyeti'nin Marmara Bölgesinde yer alan ve iki denize kıyısı bulunan (Marmara ve Ege Denizi) bir ildir.
Yüzölçümü bakımından Marmara ve Ege Bölgesi'nin en büyük
ilidir. Balıkesir ili, dünya coğrafyasında yer alan 35 ülkeden daha
büyük
biralana, 39 ülkeden daha fazla insan varlığına sahiptir. Kişibaşına düşen
milli gelirde ise 128 ülkeden daha iyidir. Balıkesir, Anadolu
yarımadasının
kuzeybatısında ve önemli bir kısmı Marmara'da olmak üzere geriye kalan
kısmı da Ege Bölgesi'nde yer alan bir ildir. Güneyinden Manisa ve
İzmir, batısında Ege Denizi ve Çanakkale, doğusundan Kütahya
ve Bursa, kuzeyinden Marmara Denizi ile çevrilmiştir. İki denize sınırı
olan nadir illerden biridir. Türkiye'de en çok adaya sahip ildir. Bu
adaların bir kısmı Marmara Denizi'nde bir kısmı Ege'dedir.
Yeryüzü ŞekilleriBatı'da
Kazdağları, Şapçı Dağı ve Madra Dağları; Doğu'da Alaçam Dağları,
Güneyde Susurluk civarındaki Çataldağ önemli yükseltilerdir. Manyas
Gölü ve Tabak Gölü
gölleridir. Susurluk Çayı başlıca akarsuyudur. Avşa, Paşalimanı,
Ekincik, Marmara, Alibey, Çiçek, Çıplak ada başta olmak üzere 32 adası
vardır. Bu adaların 22 tanesi Ege Denizinde; 10 tanesi Marmara
Denizindedir.
Ovaları: Balıkesir,Susurluk, Gönen, Edremit. Marmara Denizi kıyılarında
adalar hariç 175 km’lik bir kıyı bandı, Ege Denizi kıyılarında da yine
adalar hariç 115 km’lik bir kıyı bandı vardır.
Adalar için bknz. Ayvalık Adaları, Marmara Adaları
TarihçesiBalıkesir, Ege ve Marmara Denizlerine kıyıları olduğu için tarihi,
en eski yerleşim bölgelerini kapsayan Arkaik Çağının M.Ö. 3000 yılına
dek
uzanır. Bu bölgenin Antik Çağdaki adı Mysia'dır. İlin, adını nereden
aldığı hakkında değişik rivayetler vardır. Bir rivayette Paleo Kastro
(Eski Hisar), bir başka söylentiye göre Bal-ı Kesr (Balı çok), bir
başka rivayette ise Pers Devlet adamı Balı-Kisra'nın adından, veya
Balak-Hisar veya Balık-Hisar'dan geldiği söylenir. Antik Çağda Mysia
adını alan bu bölgede Edremit (Adramytteinen) ilçesinin Altınoluk
bucağında Antandros, Erdek (Ertaka) (Belkıs-Kyzikos), Bandırma
(Pandermit) adlı önemli antik yerleşim sahaları vardır.
1071 Malazgirt savaşından sonra Anadolu'ya girmeye başlayan Türkler kısa zamanda Selçuklu Devleti
idaresinde uçlara yığılmışlar, buralarda yeni yöreler fethedip,
Beylikler kurmuşlardır. Bu Beyliklerden biri de Danişment Gazi soyundan
gelen Kalemşah Oğlu Karesi Bey'in kurduğu Karesi Beyliği'dir. 1862'den
itibaren çeşitli Yörük Aşiretleri bölgede iskana tabi tutulmuş,
yerleştirilmiştir. 1878 (93 Harbi) sonunda gelen Muhacirler bölgede
yeni köyler kurmuşlardır.
Balıkesir Milli Mücadelede Redd-i İlhak Cemiyetini kuran ve düşmana karşı koyan ilk iller arasındadır. Kurtuluş Savaşı'nda
15 Mayıs 1919'da düşmanın İzmir'i işgalinden hemen sonra Balıkesir'de
durumu
müzakere eden çeşitli kongreler düzenlendi. Balıkesirliler Redd-i İlhak
Cemiyetini kurarak silahlı direniş kararı aldı. Kısa zamanda gelişen
karşı koyma hareketi (Redd-i İlhak) sonucu Akhisar, Ayvalık, İvrindi
cephelerinde düşman önünde 13 ay direnildi. 30 Haziran 1920'de işgal
edilen Balıkesir, 6 Eylül 1922'de düşman işgalinden kurtuldu.
Balıkesirli Ünlü KişilerBalıkesir ilinin tarihine katkıda bulunan kişilerden bazıları şunlardır:
Karesi dönemi: Kalem Bey, Ajlan Bey, Karesi Bey, Demirhan Bey,
Dursun Bey. Komutanlar: Hacıilbey, Ece Halil, Gazi Fazıl, Evranos Gazi.
Osmanlı dönemi: Zağnos Paşa, İlyas Paşa - (Balıkesir kökenli vezir),
Kamile Fatma Hanım, Seyit Onbaşı- Çanakkale Savaşında 250 kg.luk
bombayı tek başına kaldıran ve düşman gemisini batıran kişi, Milli
Mücadele: Kemal Balıkesir,
Balıkesir ilinin kültürel birikimine katkı sağlamış kişiler:
Hafız Hüseyin Efendi,İsmail Remzi Efendi (din bilgini), Alişuuri
Efendi (müderris), Birgivi Mehmet Efendi (felsefeci), Hoca İzzet Efendi
(müderris), Emir Hafız Esat Sadi Efendi (din bilgini) örnek verilebilir.
Yönetim Birimleri
- Karesi Beyliği
- Karesi Sancağı
İlçeler
- Ayvalık:
Yüzölçümü: 265 km²'dir. 1786 yılından beri Balıkesir'in bir ilçesidir.
16 köyü ve 2 beldesi vardır. Ayvalık Adaları Tabiat Parkı bulunmaktadır.
- Bigadiç:
Yüzölçümü: 1.028 km²'dır. İlçe olma yılı: 1959'dır. Bu tarihten önce
Balıkesir merkeze bağlı bir nahiye olup 1959'da Balıkesir merkezden
ayrılmıştır. 70 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
- Balıkesir Merkez: Yüzölçümü; 1.454
km²'dir. 13. yüzyıldan beri Karesi yöresinin yönetimsel merkezidir. 119
köy ve 5 belde doğrudan Balıkesir'e bağlı yerleşim birimleridir.
- Balya:
Yüzölçümü 936 km² olup genelde dağlık bir ilçedir. Osmanlı döneminde
bir maden şehir olan Balya o dönemlerden beri ilçedir. 44 köyü
bulunmaktadır.
- Bandırma: Yüzölçümü 592 km² olup 34 köyü ve 2 beldesi
bulunmaktadır. Kuş Cenneti Milli Parkı Bandırma ilçesi sınırları
içerisindedir.
Osmanlı döneminde Erdek'in (Kapıdağ'ın) bir nahiyesi olan Bandırma,
Türk nüfusunun yoğunlaşmasıyla ilçe merkezi haline dönüştü.
- Burhaniye: Yüzölçümü: 280 km²'dir. Eski ismi Kemer-Edremit olup 25 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
- Dursunbey:
Yüzölçümü 1.948 km² olup Balıkesir ilinin en büyük ilçesidir. Dağlık ve
ormanlarla kaplı bir araziye sahiptir. 103 köyü olup geleneksel kültürü
halen canlıdır.
- Edremit: Yüzölçümü 731 km² olup 20 köyü ve 5 beldesi bulunmaktadır.
Kazdağı Milli Parkı ilçe sınırları içerisindedir. Kazdağlarında
geleneksel yaşam halen devam etmektedir. Ayrıca Kazdağı Göknarı Tabiat
Koruma Alanı ilçe sınırları içerisinde kuruludur.
- Erdek: Yüzölçümü: 260 km² olup İlçe olma yılı, 1928'dir. Osmanlı döneminde Kapıdağ ilçesinin merkezi olan Erdek, kısa bir
sürenin ardından tekrar ilçe yapılmıştır. Yakınında bulunan Paşalimanı
adası da ilçe sınırlarına dahildir. Tombolo üzerinde kurulu olan
ilçenin en önemli yükseltisi Kapıdağ olup ormanlarla kaplıdır. 20 köyü
ve 2 beldesi vardır.
- Gömeç: Yüzölçümü 223 km² olup ilçe olma yılı 1991'dır. Ayvalık'tan
ayrılarak ilçe olmuştur. Eski adı Armutova'dır. 9 köyü ve 1 beldesi
vardır.
- Gönen:
Yüzölçümü 1.118 km² olup düzlük bir araziye sahiptir. 89 köyü ve 1
beldesi bulunmaktadır. 1936'dan önce Çanakkale Yenice ilçesi tüm
köyleri ile Gönen'e bağlı idi.
- Havran: Yüzölçümü 543 km²olup ilçe olma yılı 1959'dır. Edremit ilçesinden ayrılmıştır. 25 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
- İvrindi:
Yüzölçümü 761 km² olup ilçe olma yılı 1959'dır. 1959 yılından önce
Balıkesir merkeze bağlı bir nahiye idi. 63 köyü ve 4 beldesi
bulunmaktadır. Güney kısımlarında Madra Dağları yükselir.
- Kepsut:
Yüzölçümü 908 km² olup ilçe olma yılı 1953'dır. Balıkesir merkeze bağlı
bir nahiye olan Kepsut, 1953'ten beri ilçe konumundadır. 62 köyü
bulunmaktadır.
- Marmara: Yüzölçümü; 117 km² olup ilçe olma yılı 1989'dur. Bu
tarihten önce Erdek ilçesine bağlı adaların tümü (Paşalimanı hariç)
Marmara ilçesi adı altında Marmara'ya bağlanmıştır. İrili ufaklı 10'un
üzerinde ada vardır. 6 köyü ve 2 beldesi vardır.
- Manyas: Yüzölçümü; 593 km² ilçe olma yılı 1936'dır. Bandırma ilçesinden ayrılmıştır. 45 köyü ve 1 beldesi vardır.
- Savaştepe: Yüzöçlümü 409 km² olup ilçe olma yılı 1954'tür.
Balıkesir merkezden ayrılmıştır. 44 köyü ve 1 beldesi bulunmaktadır.
Eski adı Giresundur.
- Sındırgı: Yüzölçümü 1.378 km² olup 68 köy ve 1 beldesi vardır. Doğuya gittikçe arazi yükseltilerle kaplanır.
- Susurluk: Yüzölçümü 645 km² olup
ilçe olma yılı 1950'dir. Balıkesir merkezden ayrılmıştır. Osmanlı
dönemindeki ismi Fırt'tır. 44 köyü ve 2 beldesi vardır.
Ege Bölgesine giren ilçe merkezleri: (6 adet) Ayvalık, Gömeç, Burhaniye, Edremit, Havran, Dursunbey.
Marmara Bölgesine giren ilçe merkezleri: (13 adet) Balıkesir,
Bandırma, Susurluk, Erdek, Marmara, Gönen, Balya, İvrindi, Savaştepe,
Kepsut, Sındırgı, Bigadiç, Manyas.
Edincik, Sarıköy, Altınova, Saraylar, Pamukçu, Akçay, Altınoluk, Güre gibi büyük kasabaları vardır.
BelediyelerBalıkesir'de 2008 yılı öncesi 53 belediye vardı. 2007 sayımına göre
2000'den az nüfusu olduğu tespit edilen beş belde köye
dönüştürülmüştür. Son duruma göre Balıkesir'e bağlı 48 belediye vardır.
Bunlar;
Akçay, Aksakal, Altınoluk, Altınova, Avşaadası, Ayvalık, Balıkesir,
Balya, Bandırma, Bigadiç, Burhaniye, Büyükdere, Büyükyenice, Dursunbey,
Edincik, Erdek, Edremit, Göbel, Gökçeyazı, Gömeç, Gönen, Güre, Havran,
İskele, İvrindi, Kadıköy, Karapürçek, Karşıyaka, Kayapa, Kepsut,
Kocaavşar, Korucu, Küçükköy-Sarımsaklı, Manyas, Marmara, Ocaklar,
Pamukçu, Pelitköy, Salur, Saraylar, Sarıbeyler, Sarıköy, Sındırgı,
Savaştepe, Susurluk, Şamlı, Yüreğil, Zeytinli.
2007 sayımına göre nüfusu 2 binin altında kaldığı için belediyesi
düşen yerler: Balya-Şifaılıcası, Gömeç-Karaağaç, Manyas-Kızıksa,
Sındırgı-Yaylabayır ve Sındırgı-Gölcük'tür.
Köyler Balıkesir'e bağlı 902 köy vardır. Batı Anadolu'da en çok köy
varlığının bulunduğu ildir. Bu nedenle kırsal yaşam nispeten devam
etmektedir.
İl Özel İdaresi İl Özel idareleri; İl halkının mahalli ve müşterek mahiyetteki
ihtiyaçlarını karşılamakla görevli Kamu Tüzel Kişileridir. Balıkesir
Özel idaresi, özellikle kırsal alana daha yaygın kaliteli ve sürekli
hizmet götürülmesi gayreti içerisindedir. İmkan ve gayretlerini en üst
seviyede kullanarak, üstün gayret ve sorumluluk anlayışıiçerisinde
hizmetleri gerçekleştirmeyi hedeflemektedir. Taşınır ve taşınmaz mallar
ile, müstakil bütçesi ve karar organları bulunan Tüzel Kişiliğe sahip
Balıkesir il Özel idaresinin İl Genelinde Merkez ve 18 ilçe teşkilatı
bulunmaktadır. Yerel hizmet ve ihtiyaçların yerine getirilmesine ait
çalışmalar genel olarak bütçeden ödenek verilmek suretiyle yapılmış
ayrıca diğer Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Merkez'den aktardığı
kaynakları da birleştirerek yatırım programlarında olan hizmetler en
kısa zamanda sonuçlandırılmaktadır. Özmerkez 1993 yılında ihalesi
yapılarak yapım çalışmaları tamamlanmış ve 1998 yılında geç kabulü
yapılarak hizmete açılmıştır. Özmerkez binasının yapımındaki amaç;
halka modern, güvenli ve kaliteli hizmet sunan işyerleri açılmasına
öncülük ederek halkın hizmetine sunmaktır.